Quá trình tạo nên một thực đơn ăn kiêng thường yêu cầu tìm ra một nguyên liệu chứa hàm lượng calo ít trong mức độ cho phép thay vì một vài nguyên liệu có chứa hàm lượng calo cao. Nói đơn giản là thay thế một vài hay toàn bộ thực phẩm có chứa đường bằng một sản phẩm tương đương như hiện thời phố biến với nước uống có ga dành cho người ăn kiêng, ví dụ là Cocacola. Trong một số bữa ăn nhẹ, thực phẩm thường được nướng thay vì rán, nhờ đó hàm lượng calo trong món ăn được giảm xuống. Trong một vài trường hợp khác, những nguyên liệu chứa ít calo có thể được sử dụng như là những nguyên liệu thay thế.

Trong hầu hết các loại ngũ cốc nguyên hạt đều bao gồm hàm lượng chất xơ cao có thể thay thế một số các thành phần tinh bột trong bột mì. Do chất xơ không chứa calo nên giảm tiêu tốn năng lượng đến mức thấp nhất. Những kỹ thuật tương tự dựa vào việc thêm vào những thành phần giảm calo khác, ví dụ như là kháng tinh bột (loại tinh bột không được tiêu hóa khi đi qua hệ thống ruột non) hay chất xơ, để thay thế vai trò của tinh bột và góp phần quan trọng trong việc giảm hàm lượng calo.